کلمۀ conductus در زبان لاتین به معنی «هدایت کردن»ه و به این صورت وارد این زبانها شده:
انگلیسی: conduct
فرانسوی: conduit /te
ایتالیایی: condotto/a
اسپانیایی: conducto/a
پرتغالی: conduto/a
رومانیایی: conductă
*کلمۀ conduit که در زبان انگلیسی به معنی لوله، کانال، مجرای آب به کار می‌ره، از همین کلمه گرفته شده؛ این کلمه، در زبان فرانسوی بیشتر به معنی «رانندگی» به کار می‌ره (از فعل conduire).
*کلمۀ conduct به معنی رهبری گروه ارکستر هم هست.
کلماتی که در زبان انگلیسی به "ect" ختم می‌شن، در زبان ایتالیایی با "etto/etta" تموم می‌شن؛ مثل:
en: Direct/ it: Diretto (m) , Diretta (f)
Correct/ Corretto, Corretta
perfect/ Perfetto, Perfetta
Exact/esatto, esatto
البته این قانون شامل کلمات دیگه‌ای که ct دارن هم می‌شه؛ مثل:
Doctor / Dottore, Dottora
Director/ Direttore, Dottora
Factor/ fattore, fattora
در زبان اسپانیایی، این کلمات"o/a" می‌گیرن:
en: Direct/ es: directo (m) , directa (f)
Correct/ Correcto, Correcta
perfect/ perfecto, perfecta
Exact/exacto, exacta
یا به همون شکل به کار می‌رن:
Doctor / Doctor, Doctora
Director/ Director, Directora
Factor/ Factor, Factora
و از اونجایی که این کلمات عمدتاً از زبان فرانسوی وارد انگلیسی شدن:
en: Direct/ fr: Direct (m) , Directe (f)
Correct/ Correct, Correcte
Perfect/ Perfect, Perfecte
Exact/Exact, Exacte
با تفاوت در این بخش:
Doctor / Docteur
Director/ Directeur
Factor/ Facteur
برای ساخت این کلمات در زبان آلمانی، به یه تغییر کوچیک نیاز داریم:
en: Direct/ de: direkt
Correct/ korrekt
Perfect/ perfekt
Exact/exakt
Doctor / Doktor
Director/ direktor
Factor/ Faktor
کلمۀ vicinus در زبان لاتین به معنی «مجاور، نزدیک» [از ترکیب vīcus (شهر، خیابان، میدان) + -īnus (وابسته به)
ایتالیایی: vicino
اسپانیایی: vecino
فرانسوی: voisin
اتریشی : vecín
پرتغالی: vizinho
+کلمۀ "vicinity" به معنی «مجاورت و همسایگی» در زبان انگلیسی، از همین کلمه گرفته شده.
بر خلاف نماسینی، moneta سرنوشتی پیدا کرد که خیلی به یاد و حافظه مرتبط نیست.
در رم باستان، moneta به معنی «یادبود» هم به کار می‌رفت، مثلا تندیس جونو (یونو)، مهمترین الهۀ رم باستان، Juno Moneta گفته می‌شد که بعد این کلمه فقط مختص جونو شد.
در اون دوران، تصویر تمثیل جونو یا همون Juno Moneta بر روی سکه‌هایی که «دناریوس»/denarius نامیده می‌شدن ضرب می‌شد، که به مرور moneta گفته شد و خواستگاه کلمات معادل «پول» یا «سکه» در زبانهای زیر بوده:
انگلیسی: money
ایتالیایی: moneta
اسپانیایی: moneda
پرتغالی: moeda
فرانسوی: monnaie
روسی : монета (با تلفظ moneta)
آلمانی: Münze
هلندی: munt
آلبانیایی: monedhë
رومانیایی: monedă
خود کلمۀ «denarius» هم ریشۀ این کلماته:
اسپانیایی: dinero
ایتالیایی: denaro
پرتغالی: dinheiro
عربی: دینار
*واحد پول مقدونیه، denar از همین کلمه گرفته شده.
الهۀ خاطرات و حافظه در رم باستان مُنتا "Moneta" و در یونان باستان نماسینی "Mnemosyne" بودن،
که اسم Mnemosyne از ریشۀ mnēmē به معنی «به یاد آوردن» میاد و کلماتی مثل mnemonize یا Mnemonic در زبان انگلیسی از همین ریشه هستن،
این کلمه در زبان لاتین به شکل memor و بعد memoria درومده؛ در این زبانها هم می‌تونیم رد پاشو ببینیم:
انگلیسی: memory
ایتالیایی و اسپانیایی: memoria
پرتغالی : memória
فرانسوی: Mémoire
آلمانی: Reminiszenz
رومانیایی: memorie
معادل این کلمه در زبان فارسی «یاد» و هندی याद (با تلفظ yaad) احتمالا از ریشۀ اوستایی هستن؛
و در زبان عربی «ذاکرة» و عبری זיכרון (با تلفظ zekron) ریشۀ مشابه دارن.
*در زبان عربی، کلمۀ «حافظه» و «ذاکرة» به یک معنا نیستن، «حافظه» چیزیه که آدم با اراده ٔ خودش، می‌تونه به اتفاقاتی که قبلا براش افتادن رجوع کنه و در موجودات دیگه یا وجود نداره یا خیلی ضعیفه، اما «ذاکره» قوه‌ایه که در تمام موجودات وجود داره و اراده دخالتی درش نداره؛ اون حس آشنایی که موقع دیدن عکس یه فرد یا مکان آشنا بهمون دست می‌ده، یا چشیدن طعم غذایی که قبلا خوردیمش، یا شنیدن صدایی که قبلا شنیدیمش، و به طور کلی یادآوری چیزی که «یه واسطه» به یادمون میاره و صرفا با ارادۀ خودمون نیست، «ذاکره» گفته می‌شه.
کلمه "solus" در زبان لاتین به معنی «تنها» از ریشۀ هنداروپایی swe (ضمیر انعکاسی) و مرتبط با کلمۀ se به معنی «خود» وارد این زبانها شده:
ایتالیایی و اسپانیایی: solo
انگلیسی :sole, solo
فرانسوی: seul
پرتغالی: só
کلمۀ solus در زبان ایرلندی قدیم به معنی «روشن و شفاف» بوده که در طی زمان به solas تبدیل شده.
کلمۀ solamente به معنی «فقط» و «تنهایی» در زبانهای ایتالیایی و اسپانیایی از همین واژه گرفته شده،
در زبان فرانسوی: seulement
پرتغالی: somente
و انگلیسی solely
کلمۀ "umbra" در زبان لاتین به معنی «سایه» ست که وارد این زبانها شده:
انگلیسی: umbra
ایتالیایی : ombra
فرانسوی: ombre
آلمانی: umbra
هلندی: omber
رومانیایی: umbră
اسپانیایی: sombra
پرتغالی : somra
رد پای این کلمه رو، در کلمۀ «چتر» در این زبانها می‌بینیم:
انگلیسی: umbrella
ایتالیایی : ombrello
فرانسوی: ombrelle
رومانیایی: umbrelă
اسپانیایی: sombrilla
پرتغالی : sombrinha
ایزد خورشید در روم باستان، sol نام داشت که از کلمۀ solis به معنی «خورشید» در لاتین برگرفته شده، و با کمی تغییر فرم وارد این زبانها شده:
ایتالیایی: sole
اسپانیایی : sol
پرتغالی: sol
سوئدی: sol
فرانسوی: soleil
لیتوانیایی: saulė
رومانیایی : soare
کلمۀ solar در انگلیسی که معنی «خورشیدی یا هر چیز مرتبط با خورشید» رو می‌ده، از همین ریشه‌س.
از طرف دیگه، در افسانه‌های نورس و ایسلندی، ایزد بانوی خورشید Sunna نام داشت با ریشۀ ژرمانیک (در زبان نورس باستان، Sól گفته می‌شد)، که بعدها در زبان آلمانی به فرم Sonne و در هلندی به فرم zon و انگلیسی sun درومد.
نکتۀ عجیب اینجاست که این کلمه در زبانهای ریشه اسلاوی هم بی‌شباهت به کلمات ریشه لاتین و ژرمانیک نیست، در زبان روسی солнце (با تلفظ solntse) ، اوکراینی Сонце (با تلفظ Sontse) صربستانی Сунце (با تلفظ Sunce) و خلاصه در بیشتر زبانهای این ریشه، چیزهایی شبیه این می‌بینیم.
حتی در زبانهای سانسکریت هم کلمۀ Surya وجود داره که خدابانوی خورشید در آیین هندو و بوداییه، و در پارسی باستان Suria گفته می‌شده که در حال حاضر به شکل ثریا درومده به معنی روشن و پرنور؛ بر یکی از ستاره‌های خوشه پروین هم این نام رو گذاشتن.
کلمۀ "Begin" به معنی «شروع» در زبان انگلیسی، از ریشۀ ژرمانیک biginnaną ه، این کلمه در این زبانها هم از همین ریشه‌س:
آلمانی و هلندی: beginnen
دانمارکی: begynde
سوئدی: begynna
نروژی : begynne
کلمۀ «شروع و راه اندازی» در زبان لاتین ابتدا به شکل ineō , initium و بعد initiātus و نهایتا initiāre درومده و وارد این زبانها شده:
انگلیسی: initiate
فرانسوی: initier
ایتالیایی: inizio
اسپانیایی و پرتغالی: iniciar
یه فعل دیگه هم داریم، «آغاز کردن»، از ریشۀ لاتین cominitiāre متشکل از (com- +initiāre )
انگلیسی: commence
فرانسوی: comenzar
ایتالیایی: cominciare
اسپانیایی: começar
پرتغالی: começar
